Phả hệ là một nội dung chính của bộ gia phả, được sắp xếp sau phần phả ký, trong đó ghi tất cả bà con dòng họ (nội) của gia phả tùy theo thực tế tìm hiểu về trực hệ và bàng hệ dòng họ. Tôn trọng nguyên tắc “đích thứ – trên dưới”. Trình bày theo chiều ngang, chiều dọc hoặc kết hợp chiều ngang và chiều dọc. Ở mỗi chiều, chi trưởng, đời thứ nhất, con cả ghi trước, chi kế, đời kế, con kế ghi sau cho tới đời hiện nay. Cũng giống như việc ghi chép lịch sử, phả hệ phải trung thực, khách quan, toàn diện gồm khung tên họ, kỷ sự (tiểu sử) và các con.

Một cuốn gia phả với phần phả hệ đầy đủ

Phả hệ của bạn nắm giữ nhiều thông tin quan trọng về quá khứ và những đầu mối cho sức khỏe cho tương lai. Rất nhiều các đặc điểm di truyền như màu mắt, màu tóc, chiều cao và các bệnh di truyền như bệnh tim mạch, tiểu đường và một số bệnh ung thư đều được di truyền từ thế hệ trước cho thế hệ sau. Thiết lập cây phả hệ có thể ghi lại các vấn đề về sức khỏe của các thế hệ trước trong gia đình bạn mắc phải và các nguy cơ về sức khỏe bạn có thể gặp phải trong tương lai, và cách thức để giảm thiểu rủi ro đó. Ví dụ, người có bố hoặc mẹ bị bệnh tim bẩm sinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim cao, có thể làm giảm nguy cơ của họ bằng cách không hút thuốc, có chế độ tập thể dục và ăn uống điều độ.

Tìm hiểu lịch sử gia đình để thiết lập cây phả hệ sẽ có lợi cho bạn và người thân trong gia đình. Đồng thời, biết được các vấn đề sức khỏe của người thân sẽ rất thú vị và hữu ích cho việc đưa ra chế độ ăn uống và vận động tốt hơn.

• Phương pháp theo chiều ngang: Là trình bày cá nhân thành viên dòng họ theo từng đời, hết đời 1 sang đời 2, đời 3, cho đến đời hiện tại. Ưu điểm của phương pháp là giúp ta định vị được cá nhân thành viên trong dòng họ thuộc đời nào một cách dễ dàng để từ đó nhận ra vai vế của từng người. Tuy nhiên với gia phả với qui mô lớn (nhiều đời), phương pháp nầy khó theo dõi để nắm chi tiết từng chi, nhánh, hệ nào đó của gia phả… Vì vậy, phương pháp nầy chỉ phù hợp với gia phả có qui mô nhỏ (ít đời, tổ đời 1 sinh ít con).
• Phương pháp theo chiều dọc: Là phương pháp trình bày một cá nhân thành viên và tiếp theo đó là con cái trực hệ của họ. Thí dụ ông A có 3 con là A1, A2 và A3, về A1 ông nầy có có con là A1B1, A1B2 và A1B3, kế tiếp ghi về ông A1B1 có các con là A1B1C1, A1B1C2, A1B1C3… cho đến cuối. Phương pháp nầy có hiệu quả khi cá nhân từng đời ít con cái (cá nhân đông con, phương pháp nầy sẽ tạo ra manh múng).
• Phương pháp tổng hợp: Kết hợp cách trình bảy ngang và dọc. Đây là sự cắt dọc phả hệ ra thành từng phần nhỏ, ở phần nhỏ ta trình bày chúng theo chiều ngang. Những gia phả qui mô lớn, bố cục nội dung theo từng cụm, rất dễ theo dõi.

Nội dung tiếp theo sau, bên dưới các ô vuông tóm tắt trên, gọi là kỷ sự. Đó là những thông tin về các thành viên nói trên và con cái của họ. Tùy đặc điểm hành trạng cá nhân, có thể chỉ năm ba dòng. Cũng có thể nhiều hơn, nhưng không nên biến nó thành một tiểu sử nhân vật, hay một bản lý lịch dài.

Những thông tin tối thiểu dành cho cá nhân này:

• Ngày tháng năm sinh.
• Quê quán.
• Tên thường gọi, bí danh, bút danh nếu có.
• Tóm tắt lịch sử bản thân.
• Nếu qua đời, cần nêu lý do qua đời, mộ chôn ở đâu, ngày giỗ, người lo giỗ.
• Những chi tiết khác như tuổi ta (âm lịch), sự khác nhau giữa ngày, tháng năm sinh thật so với giấy tờ hộ tịch, quá trình di dời, chuyển đổi mộ phần.

Cuối cùng là kể tên những người con, nếu con của những người nầy có những người con thuộc đời hiện tại (hoặc thuộc đời cháu ngoại cuối cùng mà gia phả đề cập) thì có thể nói gộp phần kỷ sự của họ và kể tên những người con của họ trong phần này.

Để thiết lập cây phả hệ, bạn cần phải tiến hành thu thập những thông tin về sức khỏe của các thành viên trong gia đình. Đi điền dã. Đặc điểm đa số các dòng họ không có gia phả cổ (gia phả gốc), lần đầu xây dựng bộ gia phả, những thông tin cho nội dung phả hệ, chủ yếu dựa vào ký ức và thực trạng, người sống và mồ mả. Vì vậy, công tác điền dã rất quan trọng, gần như là công việc chủ yếu của người thực hiện gia phả.

Đầu tiên, hãy bắt đầu từ người thân trong gia đình bạn, bao gồm: ông bà, bố mẹ, anh chị em ruột, sau đó là người thân xa hơn như anh chị em họ, cô, dì, chú, bác. Lưu ý rằng, thông tin từ ông bà và người thân lớn tuổi rất hữu ích trong quá trình thành lập phả hệ. Tuy nhiên, một số người sẽ không muốn nói ra tình trạng sức khỏe của họ cho bất cứ ai hoặc họ không biết về lịch sử sức khỏe gia đình.

Ngoài ra, bạn có thể thu thập thông tin gia đình từ các nguồn khác như gia phả; sổ khám bệnh hoặc hồ sơ y tế …

Thời điểm thích hợp nhất là những dịp nghỉ lễ tết và khi gia đình sum họp, việc có đầy đủ các thành viên trong gia đình sẽ giúp bạn có nhiều thông tin hơn và chính xác hơn. Đối với mỗi thế hệ, khi thời gian trôi đi, sẽ có những thông tin quan trọng bị lãng quên, chính vì vậy hãy tiến hành thu thập thông tin phả hệ ngay từ bây giờ, nhớ rằng, mỗi thông tin bạn có được đều rất hữu ích.

Các thông tin cần thiết được trình bày trong bảng dưới đây: